Parklaan

feb 25 2020

De productie van de kralen is nagenoeg afgerond!

Elke kraal voor het Merovechpark is anders; we werken met vier mallen, vier kleuren klei, drie soorten glazuur en een oneindig aantal mogelijke posities. Daarnaast is de afwerking van de huid van de kraal nog een variabele. Om het overzichtelijk te houden hebben we gekozen voor twee verschillende afwerkingen; glad of licht uitgewassen.

Na het vullen en drogen van klei in de mal, worden de twee helften aan elkaar gezet. Vervolgens wordt de opening gemaakt waar de kraal aan de fundering wordt gezet. Na een paar dagen drogen wordt het glazuur- of kleipatroon aangebracht. Voor het kleipatroon wordt een halve cm klei weg geschraapt en opgevuld met een andere kleur. De glazuur wordt vrij grof, met een brede kwast aangebracht. We willen namelijk geen glossy kralen maar ze moeten ouderdom en ambacht uitstralen. Vervolgens drogen de kralen 6 weken, waarna ze in de oven gaan. Het bakken, met langzaam verwarmen en langzaam afkoelen duurt ongeveer 4 dagen.

Een groot aantal kralen is inmiddels, bij Segno d’Arte in Groot Ammers, op de fundering geplaatst. Het betonblok komt straks, onzichtbaar, onder de verharding te liggen.

In het park komen drie groepen kralen te liggen. Per groep is er gekozen voor een basiskleur met accenten. De kralen in het centrale deel van het park hebben overwegend een kurkkleur, die in het noordelijke deel zijn van gele klei. De zuidelijk groep komen verschillende kleuren bij elkaar. De kralen hebben in het park verschillende posities. Ze refereren aan de manier waarop de kralen door archeologen zijn gevonden. De noordelijke groep ligt als het ware nog in de vorm van een halssnoer waar het touwtje net is verteerd. In het centrale deel liggen de kralen ad random. De tijd en het bodemleven hebben er voor gezorgd dat alle kralen chaotisch ten opzicht van elkaar liggen. Het zuidelijke groepje refereert aan een klein armbandje dat gevonden is en hier liggen de kralen dicht bij elkaar.

feb 11 2020

De voorbereiding

De uitgangssituatie

Vorig keer heb ik jullie al iets verteld over onze nieuwe uitdaging; het maken een bloemrijke vegetatie van perennials. Inmiddels zijn we weer wat verder met onze plannen. De eerste vraag is natuurlijk: Hoe ziet de tuin er nu uit? De tuin bestaat uit beplantingsssingels, gras, grind en water. Inmiddels weten we dat de bodem bestaat uit zwak lemig fijn zand met een waterstand van 75 cm onder het maaiveld. Eigenlijk voor Brabantse begrippen best wel nat. Afgelopen zomer is het water, door de droogte, diep weggezakt. De sloten rond onze kavel werden droge greppels en in de vijver stond nog een klein laagje water. Maar wie schetst onze verbazing; het waterschap heeft vlakbij een stuw geplaatst om het water langer vast te houden en tot 50 cm onder het maaiveld op te kunnen zetten. Doel is om het aangrenzende natuurgebied ‘t Creyspot, het agrarisch gebied met natuur en landschapswaarden en de ecoverbinding langs de hoofdwatergang vochtiger te houden. We zijn natuurlijk benieuwd hoe ver het water deze zomer wegzakt, want als er geen water aanvoer is blijft het water wel een tijdje achter de stuw hangen, maar zullen de greppels toch droog vallen.

Part of James Hitchmough’s random, naturalistic planting in the Southern Hemisphere Garden, London Olympic Park (James Hitchnough)

Gezien de klimaatvoorspellingen en de ervaring van de afgelopen zomers gaan we, bij het opzetten van het beplantingsplan, toch maar uit van perenials die in een droge bodem goed kunnen groeien. Op schaduwrijke plekken voegen we ook soorten toe die iets meer vocht nodig hebben. Op de grote grindvlakte voor het huis kiezen we soorten die in droog grind kunnen groeien. Ons uitgangspunt is dat we een beplanting ontwikkelen die geen beregening nodig heeft.

Ontwerpmethoden

Er zijn binnen de perenial movement verschillende stromingen. Prof. Jame Hitchmough heeft zijn methode van aanleg en onderhoud afgeleid van de ecologische bloemenweide in Engeland en andere plekken op de wereld. De vaste planten en grassen worden in principe gezaaid. Een enkele soort, die moeizaam ontkiemt in ons klimaat, wordt geplant. Voor zones met zon, schaduw, vocht en droogte worden, binnen een perenial meadow, verschillende mengsels gebruikt. De mengsels worden bewust ontworpen. De mengsels bevatten over het algemeen tussen de 20 en 30 soorten.

Nigel Dunnet plant de perenials en heeft een ontwerpmethodiek ontwikkeld om het resultaat er toch natuurlijk uit te laten zien. Zijn methode heet FLOW;

Forces- rekening houden met biotische en abiotische krachten.
Lagen- verticaal en horizontaal structuur aan brengen.
Orde-de hoofdstructuur onder het plan.
Waves- dynamiek in ruimte en tijd.

Het beeld is sterker gecomponeerd dan bij Hitchmough. Het doel is meer architectonisch; een bloemenweide die aanvoelt als natuurlijk, maar eigenlijk een sterke vorm heeft met wel afgewogen kleuren, lagen en structuur. Een belangrijk uitgangspunt is dat er van april tot en met oktober, steeds 2-3 soorten bloeien. Per zone worden maximaal 20 soorten gebruikt.

Michael King heeft de methode ontwikkeld die geschikt is voor kleine tuinen; met 5 hoofdsoorten en 4-5 nevensoorten wordt al een natuurlijk effect bereikt. De methode lijkt op de van Nigel Dunnet.

Voor onze tuin willen we de verschillende ontwerpmethoden combineren, met als belangrijk uitgangspunt het zaaien van de perenials. Zaaien is vooral bij grote oppervlakten enorm kosten besparend, maar is risicovoller en er is meer geduld nodig omdat de planten pas na 2 jaar zullen bloeien. Daarom gaan we eerst wat proefvakken aanleggen. Maar daarover en over het ondervangen van risico’s meer in de volgende aflevering.

jan 20 2020

Onderzoek en ontwerp van het kralenveld

De kralen uit Rijnsburg in het RMO in Leiden

Het kralenveld is onderdeel van het Merovechpark, dat momenteel in Rijnsburg wordt aangelegd. Het verwijst naar een grafveld uit de Merovingische periode die onder het park verborgen ligt. Het grafveld werd in de periode rond 500 na chr gebruikt door een inheemse volk. Mensen kregen destijds kralenkettingen, gespen en zwaarden als grafgift mee. Een deel van deze grafgiften zijn in de jaren 50 opgegraven en liggen in het Rijksmuseum voor Oudheden in Leiden. Maar een groot deel ligt nog onder het maaiveld van het park verborgen.

Om de bijzondere betekenis van deze plek te verbeelden worden de kralen uitvergroot tot XXL kralen en in het park gelegd. De kralen komen in de cirkelvormige centrale ruimte van het park te liggen.

XXL kralen in de cirkelvormige ruimte in het park

Onderzoek

De productie van 32 keramische kralen wordt uitgevoerd door Cor Unum arts & ceramics uit Den Bosch. Omdat dit de eerste blog is over het kralenveld even een inhaalslag, want we zijn begin 2019 gestart met het vooronderzoek en in augustus met de productie.

In overleg met Cor Unum (Lotte, Brian en Ton) zijn we in het voorjaar van 2019 gestart met het ontwerpen van de kralen zodat ze ook daadwerkelijk gemaakt kunnen worden. We gebruiken vier verschillende vormen. Door elke kraal op een andere manier in het maaiveld te leggen en van een ander patroon en kleur te voorzien is elke kraal uniek. Brian heeft vervolgens de mallen gemaakt. Parallel aan de productie van de mallen zijn proeven gedaan met allerlei soorten en kleuren klei. Uiteindelijk hebben we voor vijf kleuren klei gekozen (wit, geel, kurk, zwart en blauw) en drie kleuren glazuur (transparant, blauw en zwart).

Links moedermal met mal, rechts eerste proefkraal wordt gelost uit de mal

In overleg met Segno d’ Arte (Ton Lommers) is nagedacht over de manier waarop een kraal aan de fundering wordt bevestigt.

In juli zijn een aantal proefkralen aan de gemeente gepresenteerd. Afgesproken werd dat we de kralen nog iets dikker zouden maken en een aantal proeven zouden doen om te kijken hoe sterk ze zijn.

De proeven laten zien dat de kralen bestand zijn tegen normaal gebruik ( speelaanleiding voor spelletjes, zitten en staan) en vandalisme. Natuurlijk kan alles kapot, zo ook de kralen. Bij extremer geweld braken de kralen. De conclusie is dat ze voldoende sterk zijn voor in een park en ze met de nog wat extra dikte dus sterk genoeg zijn om lang mee te kunnen. Misschien worden het uiteindelijk ook wel weer archeologische relicten van het park uit de 21ste eeuw!

De productie

In de periode van augustus tot en met januari zijn de kralen gevormd. Elke kraal werd gemaakt door de klei met de hand in een grote mal te drukken en vervolgens te decoreren met een tweede kleur klei of glazuur. Per kraal kost dit ongeveer een dag. Daarna moeten ze drogen en worden ze gebakken maar de daarover volgende keer meer.

dec 27 2019

Eeuwigdurend!

Rond ons nieuwe huis hebben we een flinke tuin met veel gras. Maar ja wat doe je met zo’n groot oppervlak gazon; een beetje saai en blijven we dat elke week maaien? De huidige eigenaar rijdt vier uur rond om alle grasvlakken mooi kort te houden. We hebben straks wel meer tijd, maar willen we die ook zittend op een zitmaaier doorbrengen? Geert Bosch, van HilberinkBosch architecten, vindt het wel een meditatieve bezigheid, maar ik denk dat ik dat zo zat ben. Een bloemenrijk grasland is dan misschien een betere optie. Daarnaast willen we eigenlijk een tuin die bij droogte geen extra water nodig heeft en overeind blijft zonder veel ingrepen.

Maar de gebruikelijke bloemrijke vegetaties zijn vaak in juli al uitgebloeid en bestaan meestal uit een- of tweejarige planten die langzamerhand verdwijnen en overwoekerd worden door gras. En toen las ik een artikel over perennial meadows. Een groep mensen in o.a. Engeland en Duitsland zoeken al decennia naar een alternatief voor de bloemrijke graslanden. Niet gehinderd door dogma’s gebruiken ze gecultiveerde vaste planten (perennials) om natuurlijke ogende bloemenweides te realiseren die lang bloeien en eenvoudig in onderhoud zijn. Geen gecomponeerde vaste plantenborders waar groepen vaste planten elk op een vaste plaats staan maar ook geen kruidenrijk hooiland met alleen inheems materiaal.

Het gaat bij deze zgn. perennial movement over gecultiveerde perennials. Volgens Google translate betekent perennial, eeuwigdurend. Dat lijkt in ieder geval ergens op! Vaste planten zijn dus eeuwigdurende planten of wel meerjarige planten. Niet de wilde planten die we bij ons ook wel in de bermen en akkerranden tegen komen. Maar de gecultiveerde vaste planten uit de tuincultuur. Gekweekt en verbetert door kwekers en veredelaars met een herkomst van over de hele wereld én meerjarig.

Ik heb het in deze blog voortaan over perennials als ik het heb over gecultiveerde vaste planten. Een perennial blijft langer dan 2 jaar op zijn plek, dit in tegenstelling tot 1 jarigen en 2 jarigen die sneller verdwijnen. Een perennial meadow is dan een natuurlijk ogende bloemenweide van gecultiveerde vaste planten.

Perennial meadow (foto prof. Jame Hitchmough)

De voordelen van een perennial meadow ten opzichte van een natuurlijke wilde bloemenweide zijn met name een langere bloeitijd en intensievere bloei, dus langer en meer genieten voor ons en meer stuifmeel voor de bijen en andere bestuivende insecten. Daarnaast hoeft er maar 1x per jaar gemaaid te worden en kan een perennial meadow, mits goed aangelegd en beheerd, wel 10-20 jaar mee gaan.

Maar ja, hoe maak je nou zo een perennial meadow? En wat kunnen wij er als ontwerpers mee? Kunnen we de kennis die de afgelopen decennia in Engeland is ontwikkeld vertalen naar Nederland?

We zijn op zoek gegaan naar kennis bij de Perennial movement in Engeland. De universiteit van Sussex doet al meer dan 30 jaar onderzoek naar de perennial meadows. Hotshots op dit gebied zijn James Hitchmough en Nigel Dunnet. Met hun boeken en input van andere gaan we aan de slag om ons gazon om te vormen naar een perennial meadow!

dec 27 2019

Op naar een nieuwjaar

Komende jaarwisseling betekend voor Parklaan een bijzondere jaarwisseling. Nog drie maanden dan verhuizen we van onze vertrouwde Vughterstraat in het hartje Den Bosch naar de Dennesteeg 3 in Schijndel aan de rand van landgoed de Dennenboom. We kijken er naar uit!